Afgelopen zondag werd tijdens een Vesperdienst in de H. Nicolaasbasiliek in Amsterdam de synodale consultatie geopend, die de voorbereiding is op de Bisschoppensynode 2023 in Rome. De Bisschop hield daarbij een toespraak over de bedoeling van deze synode.

(overgenomen van Arsacal.nl)

Broe­ders en zusters,

Vanavond openen we graag de synodale consul­ta­tie in ons bisdom ter voor­be­rei­ding op de bis­schop­pen­synode die in ok­to­ber 2023 in Rome zal wor­den gehou­den. Corine van der Loos, staf­me­de­werker caritas zal lei­ding geven aan dit proces, samen met bis­schop mgr. Van Burg­ste­den, diaken Philip Weijers en vicekanselier Lisette van Oordt. Ik ben dank­baar voor hun inzet.

Bis­schop­pen­synodes

Dat er regel­ma­tig bis­schop­pen­synodes wor­den gehou­den, is bekend. We zijn er ver­trouwd mee sinds het tweede Vati­caans concilie, sinds 1967 om precies te zijn. De afgelopen jaren is er voorzich­tig be­gon­nen met enige consul­ta­tie in de bis­dom­men, ter voor­be­rei­ding op de Synode. Ter voor­be­rei­ding op de Synode over synodali­teit heeft die consul­ta­tie veel meer nadruk gekregen.

De Kerk anders

Wat wil paus Fran­cis­cus hiermee? Vorige week citeerde hij de bekende theoloog, later kar­di­naal Yves Congar o.p. die heeft gezegd: “We moeten er geen andere Kerk van maken, we moeten de Kerk anders maken” (Vraie et fausse réforme dans l’‘Eglise). Kort samen­ge­vat is die Kerk-die-anders-is, een Kerk die open is en nabij, een Kerk waarin ieder zich thuis voelt en kan participeren, een Kerk dus die echt ge­meen­schap is en missio­nair.

Deel van de ge­meen­schap

In die ge­meen­schap zijn ver­schil­lende roe­pingen en diensten, maar klerikalisme en formalisme moeten wor­den verme­den: ook tegen een pries­ter, bis­schop of kar­di­naal moet niet wor­den opgekeken alsof die boven en buiten de wet en de ge­meen­schap staat. Eerbied en erken­ning voor ieders rol en plaats is goed, maar we mogen en moeten ons rea­li­se­ren dat we allemaal kleine mensen zijn die voor God staan. Niemand staat boven de wet of boven de Kerk, behalve God zelf.

Verkeerd klerikalisme

In ver­keerde vormen van klerikalisme kan een oor­zaak liggen waarom bij­voor­beeld mis­bruik ongehin­derd kon voortwoekeren. Dat mis­bruik moeten we bestrij­den niet alleen door een goede klachten­rege­ling en -be­han­de­ling, ook door een goede gees­te­lij­ke en men­se­lijke vor­ming van pries­ters en mede­wer­kers in het pas­to­raat en een goede, open cultuur binnen de Kerk; we moeten open spreken, met geloof en vrij­moe­dig, met parrhesia, zoals de paus dat noemt. In som­mi­ge nieuwe bewe­gingen en ge­meen­schappen die rond het tweede Vati­caans concilie zijn ontstaan, komt deze visie van het tweede Vati­caans concilie al veel beter tot uiting.

Geen parle­ment

Dit wil niet zeggen dat de Kerk een soort enquête wil gaan hou­den of een parle­ment is.
Nee, we moeten allemaal luis­te­ren naar de heilige Geest. Als de Geest er niet is, is het geen synode, heeft de paus gezegd. Daarom is het gebed van deze synodale consul­ta­tie zo be­lang­rijk. Het is het gebed dat vanouds en in het tweede Vati­caans concilie werd gebe­den. Ook overigens moeten onze gesprekken wor­den omgeven door een cultuur van open­heid voor elkaar en voor de Heer, een cultuur ook van geloof en gebed.

Onder­schei­ding

Ik citeer hierover een kort gedeelte uit de preek die de paus vorige week heeft gehou­den: “Het Woord van God opent ons voor de onder­schei­ding en verlicht die. Dat Woord geeft de Synode rich­ting, zodat het niet een ker­ke­lijk “congres” wordt, een studie­bij­een­komst of een poli­tiek congres, zodat het niet een parle­ment is, maar een genade­vol gebeuren, een proces van gene­zing dat geleid wordt door de Geest. In deze dagen roept Jezus ons… om ons af te vragen wat God ons wil zeggen in deze tijd en in welke rich­ting Hij ons wil lei­den”. Tot zover paus Fran­cis­cus.

Iets nieuws?

Is dit iets nieuws? Eigen­lijk niet zozeer. Kar­di­naal John Henry Newman (1801-1890) had erover ge­schre­ven in de negen­tien­de eeuw: “On consul­ting the faithful in matters of doctrine” (1859), het tweede Vati­caans concilie heeft dat over­ge­no­men en geeft aan (in Lumen Gentium 12) dat het geheel van de gelo­vi­gen in het geloof niet kan dwalen en dat die geloofszin door de Geest van waar­heid wordt opgewekt en onder­steund. Het gaat dus om een dieper verstaan van de Bood­schap van het evan­ge­lie, binnen de een­heid van de Kerk, verbon­den met Paus en bis­schop­pen. Datzelfde tweede Vati­caans concilie heeft onder­streept dat alle gelo­vi­gen een ge­meen­schap vormen en deel hebben aan de zen­ding, aan de missie van de Kerk (LG 33).

De kernwoor­den

Vandaar de drie kernwoor­den van dit synodale proces: Communio – Ge­meen­schap: wij vormen één ge­meen­schap, ieder met zijn of haar rol en taak – , Participatio – Deelname, we zijn allen ge­roe­pen om te participeren, betrokken te kunnen zijn – en Missio – wij zijn samen Kerk, samen staan wij voor de Missie van onze kerk.

Ont­moe­ting met de Heer

Ik wens U allen een mooie en goede, verrijkende synodale consul­ta­tie toe. Want dat is de bedoeling: dat deze consul­ta­tie voor alle mensen die eraan deel­ne­men in de bij­een­komsten van de de­ke­na­ten, van de reli­gi­euzen of mi­gran­ten­ge­meen­schappen een verrijkende erva­ring mag zijn, een geloofsweg, een ont­moe­ting met de Heer, een aanra­king van de heilige Geest.

Drie woor­den

Som­mi­ge mensen horen zich­zelf graag praten. Voor hen heb ik een teleurstellende mede­de­ling: de paus geeft voor die ont­moe­tingen drie woor­den om die te kenschetsen, maar het woord ‘praten’ zit er niet bij, wel luis­te­ren, want het gaat aller­eerst om een luis­te­ren naar wat de Geest ons zegt. Die drie woor­den zijn: ont­moe­ten, luis­te­ren en on­der­schei­den. Dat is be­lang­rijk: de Heer en elkaar ont­moe­ten en luis­te­ren en on­der­schei­den wat van de goede Geest, de Geest van God komt en wat niet.

De kaarsen

De kaarsen die we hebben gezegend en die ontstoken zullen wor­den in de bij­een­komsten, zijn als een teken van onze een­heid en ver­bon­den­heid en van ons verlangen om verlicht te wor­den door de Geest van God.
Ik wens U een goede en gezegende dio­ce­sane fase toe van de Synode.