Afgelopen zondag werd tijdens een Vesperdienst in de H. Nicolaasbasiliek in Amsterdam de synodale consultatie geopend, die de voorbereiding is op de Bisschoppensynode 2023 in Rome. De Bisschop hield daarbij een toespraak over de bedoeling van deze synode.
(overgenomen van Arsacal.nl)
Broeders en zusters,
Vanavond openen we graag de synodale consultatie in ons bisdom ter voorbereiding op de bisschoppensynode die in oktober 2023 in Rome zal worden gehouden. Corine van der Loos, stafmedewerker caritas zal leiding geven aan dit proces, samen met bisschop mgr. Van Burgsteden, diaken Philip Weijers en vicekanselier Lisette van Oordt. Ik ben dankbaar voor hun inzet.
Bisschoppensynodes
Dat er regelmatig bisschoppensynodes worden gehouden, is bekend. We zijn er vertrouwd mee sinds het tweede Vaticaans concilie, sinds 1967 om precies te zijn. De afgelopen jaren is er voorzichtig begonnen met enige consultatie in de bisdommen, ter voorbereiding op de Synode. Ter voorbereiding op de Synode over synodaliteit heeft die consultatie veel meer nadruk gekregen.
De Kerk anders
Wat wil paus Franciscus hiermee? Vorige week citeerde hij de bekende theoloog, later kardinaal Yves Congar o.p. die heeft gezegd: “We moeten er geen andere Kerk van maken, we moeten de Kerk anders maken” (Vraie et fausse réforme dans l’‘Eglise). Kort samengevat is die Kerk-die-anders-is, een Kerk die open is en nabij, een Kerk waarin ieder zich thuis voelt en kan participeren, een Kerk dus die echt gemeenschap is en missionair.
Deel van de gemeenschap
In die gemeenschap zijn verschillende roepingen en diensten, maar klerikalisme en formalisme moeten worden vermeden: ook tegen een priester, bisschop of kardinaal moet niet worden opgekeken alsof die boven en buiten de wet en de gemeenschap staat. Eerbied en erkenning voor ieders rol en plaats is goed, maar we mogen en moeten ons realiseren dat we allemaal kleine mensen zijn die voor God staan. Niemand staat boven de wet of boven de Kerk, behalve God zelf.
Verkeerd klerikalisme
In verkeerde vormen van klerikalisme kan een oorzaak liggen waarom bijvoorbeeld misbruik ongehinderd kon voortwoekeren. Dat misbruik moeten we bestrijden niet alleen door een goede klachtenregeling en -behandeling, ook door een goede geestelijke en menselijke vorming van priesters en medewerkers in het pastoraat en een goede, open cultuur binnen de Kerk; we moeten open spreken, met geloof en vrijmoedig, met parrhesia, zoals de paus dat noemt. In sommige nieuwe bewegingen en gemeenschappen die rond het tweede Vaticaans concilie zijn ontstaan, komt deze visie van het tweede Vaticaans concilie al veel beter tot uiting.
Geen parlement
Dit wil niet zeggen dat de Kerk een soort enquête wil gaan houden of een parlement is.
Nee, we moeten allemaal luisteren naar de heilige Geest. Als de Geest er niet is, is het geen synode, heeft de paus gezegd. Daarom is het gebed van deze synodale consultatie zo belangrijk. Het is het gebed dat vanouds en in het tweede Vaticaans concilie werd gebeden. Ook overigens moeten onze gesprekken worden omgeven door een cultuur van openheid voor elkaar en voor de Heer, een cultuur ook van geloof en gebed.
Onderscheiding
Ik citeer hierover een kort gedeelte uit de preek die de paus vorige week heeft gehouden: “Het Woord van God opent ons voor de onderscheiding en verlicht die. Dat Woord geeft de Synode richting, zodat het niet een kerkelijk “congres” wordt, een studiebijeenkomst of een politiek congres, zodat het niet een parlement is, maar een genadevol gebeuren, een proces van genezing dat geleid wordt door de Geest. In deze dagen roept Jezus ons… om ons af te vragen wat God ons wil zeggen in deze tijd en in welke richting Hij ons wil leiden”. Tot zover paus Franciscus.
Iets nieuws?
Is dit iets nieuws? Eigenlijk niet zozeer. Kardinaal John Henry Newman (1801-1890) had erover geschreven in de negentiende eeuw: “On consulting the faithful in matters of doctrine” (1859), het tweede Vaticaans concilie heeft dat overgenomen en geeft aan (in Lumen Gentium 12) dat het geheel van de gelovigen in het geloof niet kan dwalen en dat die geloofszin door de Geest van waarheid wordt opgewekt en ondersteund. Het gaat dus om een dieper verstaan van de Boodschap van het evangelie, binnen de eenheid van de Kerk, verbonden met Paus en bisschoppen. Datzelfde tweede Vaticaans concilie heeft onderstreept dat alle gelovigen een gemeenschap vormen en deel hebben aan de zending, aan de missie van de Kerk (LG 33).
De kernwoorden
Vandaar de drie kernwoorden van dit synodale proces: Communio – Gemeenschap: wij vormen één gemeenschap, ieder met zijn of haar rol en taak – , Participatio – Deelname, we zijn allen geroepen om te participeren, betrokken te kunnen zijn – en Missio – wij zijn samen Kerk, samen staan wij voor de Missie van onze kerk.
Ontmoeting met de Heer
Ik wens U allen een mooie en goede, verrijkende synodale consultatie toe. Want dat is de bedoeling: dat deze consultatie voor alle mensen die eraan deelnemen in de bijeenkomsten van de dekenaten, van de religieuzen of migrantengemeenschappen een verrijkende ervaring mag zijn, een geloofsweg, een ontmoeting met de Heer, een aanraking van de heilige Geest.
Drie woorden
Sommige mensen horen zichzelf graag praten. Voor hen heb ik een teleurstellende mededeling: de paus geeft voor die ontmoetingen drie woorden om die te kenschetsen, maar het woord ‘praten’ zit er niet bij, wel luisteren, want het gaat allereerst om een luisteren naar wat de Geest ons zegt. Die drie woorden zijn: ontmoeten, luisteren en onderscheiden. Dat is belangrijk: de Heer en elkaar ontmoeten en luisteren en onderscheiden wat van de goede Geest, de Geest van God komt en wat niet.
De kaarsen
De kaarsen die we hebben gezegend en die ontstoken zullen worden in de bijeenkomsten, zijn als een teken van onze eenheid en verbondenheid en van ons verlangen om verlicht te worden door de Geest van God.
Ik wens U een goede en gezegende diocesane fase toe van de Synode.
